میناکاری

میناکاری هنری است مبتنی بر نقاشی و تزئین سطح بدنه ­های فلزی و به ندرت سرامیکی که با لایه­ ای با همین نام پوشیده می­شود. در واقع مینا لعابی است شفاف و شیشه­ای که از ممزوج شدن لعاب شیشه­ و اکسیدهای فلزی به­دست می­آید و با پخت در کوره مانند شیشه سخت می­گردد. زیرساخت بدنه­های میناکاری شده، مس و گاهی نیز برنج می­باشد. البته برای ساخت زیورآلات و قطعات تزئینی علاوه بر مس از طلا و نقره نیز استفاده می­شود. در مورد تاریخچه ساخت مینا نمی­توان نظر قطعی ابراز نمود، اولین آثار میناکاری که تا به حال به­دست آمده، شش انگشتر طلا مربوط به قرن 13 ق م بوده که در قبرس به دست آمده­ اند و تنها نمونه­ های اصیل از میناکاری مرصع محسوب می­شوند.

در ایران نیز برخی محققان قدمت میناکاری را مربوط به 1500 ق م می­دانند. به عقیده پوپ تاریخ نگار مشهور، قطعات میناکاری مرصع از اختراعات ایرانیان است و نمونه بسیار عالی آن جام خسرو مربوط به دوره ساسانیان می­باشد. اوج هنر مینا در زمان سلجوقیان بوده و در ادامه در دوره صفویه و در اصفهان این هنر در ترکیب با نقوش بزم درباریان و یا مجالس شکار و … جلوه تازه می­نماید. میناکاران محصولات خود را به دو شیوه نقاشی و خانه­ بندی ارائه می­کنند ولی آن شیوه­ای که در اصفهان انجام می­شود شیوه مینا نقاشی می­باشد. برای فراهم آمدن مینا چند مرحله باید طی شود؛

بدین ترتیب آن شی را که می­خواهند میناکاری کنند، با هر شکل و اندازه به وسیله مس­گر متخصص ساخته شده و سطح آن با لایه­ای از لعاب سفید (کائولن) طی 3 الی 4 مرتبه پخت در کوره در دمای 700 به مدت زمان معین آماده نقش­اندازی می­گردد. پس از رنگ ­آمیزی متناسب با رنگ­های به کار برده شده دمای کوره تنظیم می­گردد تا ضمن چسبیدن رنگ به لعاب بدنه مانع از سوختن آن شود. میناکاران برای تهیه رنگ قرمز از اکسید طلا، رنگ سبز و آبی از اکسید مس و رنگ زرد از گل ماشی استفاده می­کنند. یکی از عواملی که در تعیین سطح کیفیت مینا بسیار مهم است، عدم خش­ پذیری لعاب بدنه پس از اتمام مراحل پخت در کوره است که باید بدان توجه نمود.