مشبک­ کاری

نوعی از کارهای تزئینی است که بر روی سطوح فلزاتی چون طلا، نقره، مس و … اجرا می­گردد. این واژه به معنی سوراخ­دار کردن یعنی مشبک یا شبکه­سازی است که از مصدر شبک عربی گرفته شده است و معنی آن در توری­سازی است. قدمت این شیوه هنری مانند دیگر روش­هایی که در صنایع فلزی بکار گرفته می­شود به اولین تجربه­های بشر در رابطه با فلزاتی چون آهن و مس برمی­گردد. از زمانیکه انسان­های اولیه به شکل­پذبر بودن و قابلیت­های این قسم فلزات پی بردند، توانستند با کمک گرفتن از ذوق و سلیقه و ابتکار خویش آثار ماندگار خلق نمایند.

امروزه مشبک­ کاری یا معرق فلز در اصفهان و تهران رواج بیشتری دارد، بدین­گونه که استادکار پس از انتخاب صفحات فلزی مناسب با نوع اثر هنری که می­خواهد بسازد، آن را به قطعات مشخص تقسیم­بندی می­کند. سپس طرح را از طریق گرته­برداری و چرمه بر سطح فلز منتقل می­نماید. برای جلوگیری از پاک شدن طرح حین برش، خطوط اصلی با قلم فولادی نیم­بر برسطح فلز حک می­شود. این عمل علاوه بر حفظ طرح به آسان حرکت کردن اره مویی روی خطوط طراحی شده کمک می­کند. در مرحله بعد بسته به ضخامت ورق به کار گرفته شده و ظرافت طرح از اره مویی و کمان متناسب با محل برش استفاده می­گردد. ورق­هایی که برای مشبک­کاری بکار می­روند، می­توانند ضخامت­های متفاوتی داشته باشند چون ورق 8 و کمتر، ورق 1، ورق 2 و … . قسمت­هایی از طرح که باید بریده شود ابتدا توسط مته سوراخ می­گردد تا بتوان اره را از آن عبور داد.

پس از اتمام برش کاری قطعات آماده شده، سوهان­کاری و شستشو شده و براساس طرح اولیه در کنار یکدیگر قرار می­گیرد. تولیدات گوناگونی با این شیوه ساخته و تزئین می­گردد ولی از آنجائی که باید فضای مناسب جهت اره­کاری وجود داشته باشد، مشبک­کاری بیشتر روی سطوح تخت انجام شده و در مراحل بعد ساخت شی مورد نظر به یکدیگر پرچ می­شوند. انواع صندوق­های فلزی، تابلو، عود سوز، قطعات نصب شده روی درب­های ورودی و تیغه­های فلزی که روی علم عزاداری متصل می­گردد، با این شیوه پرداخته می­گردد.