فیروزه ­کوبی

هنری است که با خلق لایه­ای از تکه­های کوچک سنگ فیروزه بر سطح بدنه اشیاء فلزی و زیورآلات نمونه­های بسیار با ارزشی را ساخته پرداخته می­نماید. فیروزه­کوبی در ایران به گونه­ای که امروزه کار می­شود، جزء هنرهای معاصر 100 سال اخیر است اما مانند دیگر هنرهای موجود دارای پیشینه­ای کهن می­باشد چرا که تکنیک کنار هم قرار دادن خرده سنگ­ها و موزائیک­های رنگی نه تنها در ایران بلکه در جهان قدمتی دیرینه دارد و این نبوغ هنرمند است که با جایگزینی عناصر کاربردی خود می­تواند طرحی نو را ایجاد نماید. فیروزه­کوبی به طور کلی در تزئین سطح فلزاتی چون طلا، نقره، مس و برنج در قالب ظروف و زیورآلات سنتی به کار برده می­شود. در حال حاضر تنها در اصفهان انجام می­گیرد. زیرساخت توسط استاد کار متناسب با چگونگی طرح­اندازی فیروزه ساخته می­شود، به گونه­ای که اطراف قسمتی که فیروزه در آن چسبانده می­شود، دو تا سه میلی­متر برجسته است. خرده سنگ­های فیروزه پس از خریداری از معادن فیروزه مشهد، دامغان و نیشابور بنابر نوع استفاده دانه­بندی شده و ضایعات آن جدا می­گردد.

از این مرحله به بعد دانه­های یکنواخت فیروزه به گونه­ای که ذکر خواهد شد، بر سطح بدنه کنار یکدیگر چیده می­شود طوری که کمترین فاصله بین دانه­ها وجود داشته باشد. بدین منظور بدنه فلزی به وسیله مشعل تا دمای 30 درجه گرم شده و همزمان روی آن پودر لاک پاشیده می­شود. پودر به سرعت ذوب شده و سطح کار را می­پوشاند. در ادامه مجدداً بدنه گرم شده و قسمت به قسمت سنگ­های فیروزه کنار هم روی لاک ذوب­شده چیده می­شود. در مرحله بعد روی قسمت فیروزه­کوب، لایه­ای از پودر لاک پاشیده شده و گرما داده می­شود تا خلل و فرج سطح کار پر شود. در نهایت طی دو مرحله پرداخت کاری بدنه فلزی و پرداخت کاری قسمت فیروزه­کوب اضافه­های سنگ­ها زدوده می­شود. قسمت فیروزه­کوبی شده به وسیله روغن زیتون و یا روغن کنجد پولیش می­گردد تا این قسمت­ها نیز مانند بدنه شفاف و درخشان گردد. یکنواختی سنگ­های فیروزه از جمله نکاتی است که از لحاظ فنی قابل توجه می­باشد. رنگ آبی آسمانی فیروزه، نداشتن ته رنگ سبز و رنگ­پریدگی از دیگر مواردی است که بر ارزش هنری اثر فیروزه­کوب می­افزاید.